عید فطر و عید قربان، جزو اعیاد بزرگ شیعیان و مسلمانان در سراسر دنیاست. یکی از ویژگی‌های مشترک میان این دو عید، برقرار بودن نماز خاص آن‌هاست. در این مقاله سعی میکنیم با توجه به مطالبی که در کتاب «مطلع انوار» اثر علامه سید محمد حسین حسینی طهرانی و کتاب «جلوه‌های معرفت» اثر آیت الله سید محمد محسن طهرانی آمده است، شباهت‌های نماز عید فطر و عید قربان و همچنین چگونگی برپایی آن را مورد بررسی قرار دهیم.
صلوات بر پیغمبر و آل او؛ اولین درخواست از خدا در نماز عید فطر و عید قربان
و جالب اینکه نماز روز عید قربان، همین نماز عید فطر است؛ یعنی این دعاها و خصوصیّاتی که امروز در نماز خواندیم:
اللهمّ أهلَ الکِبریاءِ و العَظَمَةِ و أهلَ الجودِ و الجَبَروتِ و أهلَ العَفوِ و الرَّحمَةِ و أهلَ التّقویٰ و المَغْفرة.
ببینید امروز ما داریم اوصاف پروردگار را، بخشش، جود، رحمت و عفوش را در اینجا متذکر می‌شویم: «و أهلَ العَفوِ و الرَّحمَةِ و أهلَ التّقویٰ و المَغْفرة.» خدایا، حالا که ما این اوصاف را برای تو شمردیم و تو را متّصف به این اوصاف کردیم و تو یک‌چنین وجودی هستی که این اوصاف، زیبندۀ تو است و ردای کبریائیّت فقط اختصاص به تو دارد و عبای جبروتیّت فقط بر قامت زیبای تو استوار است و مغفرت و رحمت تو فقط می‌تواند شامل حال بندگان بشود:
أسئلُکَ بِحَقِّ هذا الیَوْمِ الّذی جَعَلْتَه لِلْمُسلِمینَ عیدًا و لمحمّدٍ صلّی الله علیه و آله ذُخرًا و شرفًا و کَرامةً و مزیدًا أنْ تُصَلِّیَ علی محمّدٍ و آلِ‌محمّد.
«خدایا، من از تو مسئلت می‌کنم به حق امروز و اوّلین خواست من از تو صلوات و درود بر محمّد و آل‌محمّد است.»
این اوّلین خواست من است. یعنی این صلوات و درود بر محمّد و آل‌محمّد موجب فتح باب رحمت و فتح باب مغفرت و فتح باب وصول است. بدون ولایت ائمّه علیهم السّلام امکان ندارد این باب به روی کسی باز بشود، بدون ولایت پیغمبر اکرم و امیرالمؤمنین امکان ندارد کسی به حریم پروردگار راه پیدا بکند، بدون عبور از این دریچه و بدون وساطت و دستگیری این خاندان امکان ندارد کسی قدم از قدم بردارد! لذا در سلسله مراتب طولیه خداوند می‌گوید که اوّل باید سراغ محمّد و آل‌محمّد بروی.
کیفیت برگزاری نماز عید فطر و عید قربان
نماز عید دو رکعت است. بهتر آن است که در رکعت اوّل بعد از حمد، سوره ﴿وَٱلشَّمۡسِ﴾ و در رکعت دوم [بعد از حمد] ﴿ٱلۡغَٰشِيَةِ﴾ بخواند؛ یا آنکه در اوّل سوره ﴿سَبِّحِ ٱسمَ﴾ و در دوم سوره ﴿وَٱلشَّمسِ﴾. بعد از سوره، در رکعت اوّل پنج تکبیر گوید، بعد از هر تکبیر یک قنوت. و در قنوت کافی است ذکر هر دعائی، و بهتر آنست که بگوید:
اللهُمَّ أهلَ الکِبریاءِ و العَظَمَةِ، و أهلَ الجودِ و الجَبَروتِ، و أهلَ العَفوِ و الرّحمَةِ، و أهلَ التَّقوَی و المَغفِرَةِ، أسألُکَ بحقِّ هذَا الیَومِ ـ الَّذی جعَلتَهُ للمسلِمینَ عِیدًا و لمُحَمَّدٍ صَلّی اللهُ علَیهِ و آلِه ذُخرًا و شَرفًا و کَرامَةً و مَزیدًا ـ أن تُصلِّیَ علَی محمّدٍ و آلِ محمّدٍ، و أن تُدخِلَنی فی کُلِّ خَیرٍ أدخَلتَ فیه محَمّدًا و آلَ محمّد،ٍ و أن تُخرِجَنی مِن کُلِّ سُوءٍ أخرَجتَ مِنه محمّدًا و آلَ محمّدٍ، صلَواتُک علَیه و علَیهم. اللهُمَّ إنّی أسألُکَ خَیرَ ما سَألکَ به عِبادُکَ الصّالِحون، و أعوذُ بکَ مِمّا استَعاذَ منهُ عِبادُکَ المُخلَصون.
و در رکعت دوم بعد از سوره چهار تکبیر گوید و …